Εὐχολόγιον

Το Ευχολόγιον είναι ένα λειτουργικό βιβλίο της Ορθοδόξου Εκκλησίας, που περιλαμβάνει τις ακολουθίες της Βαπτίσεως, τού Γάμου, δηλ. είναι συλλογή των χριστιανικών ευχολογικών κειμένων, που αναγιγνώσκονται ή ψάλλονται σε όλες τις ιερές ακολουθίες, των διαφόρων εορτών, θρησκευτικών τελετών κ.λπ.

 Γενικά
Το Μεγάλο Ευχολόγιον αποτελεί ένα από τα κυριότερα βιβλία της λειτουργικής της Εκκλησίας, που περιέχει την ακολουθούμενη διάταξη αναφοράς ευχών:

• της ακολουθίας του Εσπερινού, του Όρθρου, τη διάταξη της Θείας Λειτουργίας
• τις Θείες Λειτουργίες τού Ιωάννου τού Χρυσοστόμου, τού Βασιλείου τού Μεγάλου, των Προηγιασμένων
• του μεγάλου και μικρού Αγιασμού
• τις ακολουθίες άλλων μυστηρίων, όπως Βάπτισης, Γάμου, Ευχελαίου, Τρισαγίου, χειροθεσίας, κουράς μοναχού, μετάδοσης οφφικίων, καθιερώσεως ναού, εξοδίου ακολουθίας
• καθώς και πολλές άλλες που αφορούν διάφορες περιστάσεις, όπως ευχές εις ασθενείς, ψυχορραγούντας, κά.

Είδη Ευχολογίων

Το Ευχολόγιον διακρίνεται επιμέρους στο «Μεγάλο Ευχολόγιον» και στο «Μικρό Ευχολόγιον». Στο μεν Μεγάλο περιλαμβάνονται όλα τα προηγούμενα, στο δε Μικρό Ευχολόγιον περιέχονται τα απολύτως χρήσιμα καθ' ημέρα για τον λειτουργό της Εκκλησίας, εξ ου και λέγεται επίσης και "Αγιασματάριον".
Επίσης μια ιδιαίτερη διάκριση είναι το λεγόμενο Αρχιερατικόν, το οποίο περιλαμβάνει πρόσθετες (ιδαίτερες) ευχές, που αναγιγνώσκονται μόνο από αρχιερείς κατά την παρουσία και συμμετοχή τους, σε πάσης φύσεως ιερουργίες (ακολουθίες, αγιασμούς, και διάφορες αρχιερατικές τελετές).

Ιστορία

Το αρχαιότερο σωζώμενο Ευχολόγιο τού Βυζαντινού λειτουργικού τύπου είναι ο Βαρβερινός κώδικας 336 του τέλους του 8ου αιώνα. Οι συλλογές αυτές περιέχουν υλικό διαφόρων εποχών, από τον 4ο αιώνα μέχρι την εποχή της σύνταξής τους και διαφόρων συγγραφέων. Από το Ευχολόγιο προήλθαν πιο εύχρηστες συλλογές ευχών και ακολουθιών, χωρίς να αποκλείεται και η αντίστροφη πορεία, ότι δηλαδή από τις μικρές συλλογές προήλθε η μεγάλη.

Πηγές

• «Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια» τομ. ΙΑ΄, σελ.834.
• el.wikipedia.org
• en.wikipedia.org 

Διονύσιος Ανατολικιώτης:  Εὐχολόγιον εἶναι τὸ βιβλίο ποὺ περιλαμβάνει τὸ σύνολο σχεδὸν τῶν μυστηρίων, ἱεροτελεστιῶν καὶ ἱεροπραξιῶν τῆς ᾿Ορθοδόξου ᾿Εκκλησίας.  Εἶναι ἀπὸ τὰ βασικώτερα χριστιανικὰ βιβλία (ὅπως καὶ τὸ ῾Ωρολόγιον τὸ μέγα) καὶ πιθανώτατα τὸ δεύτερο ἢ τρίτο σὲ ἀρχαιότητα λειτουργικὸ βιβλίο τῆς ᾿Εκκλησίας.  Λόγῳ τῆς σπουδαιότητός του τὸ Εὐ­χολόγιον σῴζεται σὲ ἕναν μεγάλο ἀριθμὸ χειρογράφων, τὰ ὁποῖα διαθέ­τουν ποικιλία περιεχομένων, καὶ ἔχουν ἄλλοτε εἰδικὸ καὶ ἄλλοτε γενικὸ περιεχόμενο. Ἔτσι ὑπάρχουν χειρόγραφα ποὺ περιέχουν μόνον μία ἢ δύο λειτουργίες, ἄλλα μὲ λίγες ἀκόμη ἀκολουθίες, ἄλλα μὲ πληθώρα τελε­τῶν καὶ εὐχῶν κ.λπ..

᾿Απὸ τὸ ἔτος 1526, ἄρχισαν νὰ ἐμφανίζωνται ἀλλεπάλληλες ἔντυ­πες ἐκδόσεις εὐχολογίων, οἱ ὁποῖες γίνονταν ἀνάρπαστες.  Σιγὰ σιγὰ καθιερώθηκαν δύο βασικοὶ τύποι τοῦ ἐντύπου βιβλίου, τὸ Εὐχολόγιον τὸ μέγα καὶ τὸ ῾Αγιασματάριον ἢ Μικρὸν Εὐχολόγιον.  Τὸ Μέγα Εὐχολό­γιον στὴν καθιερωμένη ἀπὸ αἰώνων σύνθεσί του περιέχει τὶς ἱεροτελε­στίες τῶν ἑπτὰ μυστηρίων, τὶς τάξεις τῶν διαφόρων χειροτονιῶν καὶ χει­ροθεσιῶν, τὴν ἀκολουθία τῶν ἐγκαινίων τοῦ ναοῦ, τὶς ὑπόλοιπες ἱερο­πραξίες καὶ εὐχὲς ποὺ χρησιμοποιεῖ ἡ ᾿Εκκλησία σὲ διάφορες ἀνάγκες καὶ περιστάσεις, καθὼς καὶ τὰ ἀποστολοευαγγέλια τῶν ἐπισημοτέρων ἑορτῶν.

pemptousia.gr