Τροπάρια στην εκκλησιαστική υμνολογία ονομάζονται τα διάφορα μικρά άσματα που ψάλλονται στις διάφορες εκκλησιαστικές ακολουθίες.
Το όνομά τους προέρχεται από τους Εβδομήκοντα και από συγγράμματα των Πατέρων της Εκκλησίας.
Η αρχή καθιέρωσης αυτών ανάγεται στον 4-5ο αιώνα και αρχαιότεροι ποιητές αυτών φέρονται οι Άνθιμος και Τιμοκλής που άκμασαν στη Κωνσταντινούπολη και των οποίων όμως τα τροπάρια δεν διασώθηκαν.
Από τους καλλίτερους όμως του είδους αυτού της εκκλησιαστικής ποίησης φέρονται ο Κύριλλος ο Αλεξανδρεύς, ο Ανατόλιος κ.ά.
Τα τροπάρια γενικά είναι ποιητικά κείμενα χωρίς ομοιοκαταληξία, γι' αυτό μοιάζουν με πεζά κείμενα, δεν ακολουθούν συνήθως τονικό ρυθμικό λόγο (υπάρχουν και ενδιαφέρουσες εξαιρέσεις) και διακρίνονται σε πολλά είδη αναλόγως του περιεχομένου, του χρόνου που ψάλλονται στις ακολουθίες, του μέλους (μουσικής) αυτών και των στίχων τους:
Α) Κατά περιεχόμενο, τα τροπάρια διακρίνονται στα:
Αναστάσιμα
Μαρτυρικά: τροπάρια που εξυμνούν έναν ή περισσότερους μάρτυρες.
Νεκρώσιμα
Θεοτόκια
Εξαποστειλάρια
Β) Κατά το χρόνο (στιγμή) που ψάλλονται, τα τροπάρια διακρίνονται στα:
Εωθινά και
Απολυτίκια
Γ) Κατά το μέλος αυτών, τα τροπάρια διακρίνονται σε
Αυτόμελα, ή Ιδιόμελα: από μουσική άποψη, τα τροπάρια που έχουν πρωτότυπο μέλος.
Προσόμοια: Αυτά που δεν έχουν πρωτότυπο μέλος αλλά ακολουθούν το μέλος άλλων τροπαρίων.
Οίκους και
Καθίσματα
Δ) Κατά τους στίχους που προτάσσονται αυτών, τα τροπάρια διακρίνονται σε:
Απόστιχα
Δοξαστικά
Μεγαλυνάρια
Στιχηρά και άλλα.
Υπάρχουν επίσης τροπάρια για τον εσπερινό, τον όρθρο και την λειτουργία, για κάθε ημέρα της εβδομάδος και για κάθε εορτή.
Τα τροπάρια γενικά είναι ποιητικά κείμενα χωρίς ομοιοκαταληξία, γι' αυτό μοιάζουν με πεζά κείμενα, δεν ακολουθούν συνήθως τονικό ρυθμικό λόγο (υπάρχουν και ενδιαφέρουσες εξαιρέσεις) και διακρίνονται σε πολλά είδη αναλόγως του περιεχομένου, του χρόνου που ψάλλονται στις ακολουθίες, του μέλους (μουσικής) αυτών και των στίχων τους:
Α) Κατά περιεχόμενο, τα τροπάρια διακρίνονται στα:
Αναστάσιμα
Μαρτυρικά: τροπάρια που εξυμνούν έναν ή περισσότερους μάρτυρες.
Νεκρώσιμα
Θεοτόκια
Εξαποστειλάρια
Β) Κατά το χρόνο (στιγμή) που ψάλλονται, τα τροπάρια διακρίνονται στα:
Εωθινά και
Απολυτίκια
Γ) Κατά το μέλος αυτών, τα τροπάρια διακρίνονται σε
Αυτόμελα, ή Ιδιόμελα: από μουσική άποψη, τα τροπάρια που έχουν πρωτότυπο μέλος.
Προσόμοια: Αυτά που δεν έχουν πρωτότυπο μέλος αλλά ακολουθούν το μέλος άλλων τροπαρίων.
Οίκους και
Καθίσματα
Δ) Κατά τους στίχους που προτάσσονται αυτών, τα τροπάρια διακρίνονται σε:
Απόστιχα
Δοξαστικά
Μεγαλυνάρια
Στιχηρά και άλλα.
Υπάρχουν επίσης τροπάρια για τον εσπερινό, τον όρθρο και την λειτουργία, για κάθε ημέρα της εβδομάδος και για κάθε εορτή.
Τα τροπάρια περιλαμβάνονται στα λειτουργικα βιβλια της Εκκλησίας που είναι σήμερα σε χρήση, όπως Παρακλητική, Μηναία, Ωρολόγιον και άλλα.
Το εκκλησιαστικό βιβλίο που καθορίζει πόσα και ποια τροπάρια ψάλλονται σε κάθε ακολουθία ονομάζεται Τυπικό.
Τέλος στην εκκλησιαστική υμνολογία, το σύστημα τροπαρίων που περιέχει ωδές ονομάζεται «Κανόνας», η δε πρότυπος στροφή με την οποία και ψάλλονται οι στροφές των κανόνων λέγεται ειρμός.
Τέλος στην εκκλησιαστική υμνολογία, το σύστημα τροπαρίων που περιέχει ωδές ονομάζεται «Κανόνας», η δε πρότυπος στροφή με την οποία και ψάλλονται οι στροφές των κανόνων λέγεται ειρμός.
No comments:
Post a Comment