Ισοκράτημα

Το ισοκράτημα ή απήχηση είναι απαγγελία του κειμένου στην τονική του ήχου ταυτόχρονα με το μέλος. 

Το ισοκράτημα αρχίζει την ίδια στιγμή με την ψαλμωδία λίγο πριν την έναρξή της, μόλις δηλαδή δώσει ο ψάλτης το ίσον. Το ίσον αυτό, το οποίο αποτελεί τη βάση του ψαλλόμενου ήχου, κρατούν οι ισοκράτες με σταθερή φωνή.

Όταν η βάση του ήχου είναι ένας από τους χαμηλότερους φθόγγους, το ισοκράτημα κρατάει τον ίδιο ακριβώς φθόγγο. 

Όταν όμως η βάση είναι ένας από τους ψηλότερους φθόγγους, οι ισοκράτες είναι καλύτερο να κρατούν την κάτω αντιφωνία. 

Στις ανδρικές φωνές ταιριάζει περισσότερο να ισοκρατούν στην κάτω αντιφωνία του ίσου. 

Το ισοκράτημα βοηθάει σημαντικά την μελωδία μόνο όταν εκτελείται σωστά. 

Η κακή εκτέλεση του ισοκρατήματος παρουσιάζεται ως:
α) αστάθεια, όταν η φωνή δεν μένει σταθερή στον κανονικό τόνο, αλλά ταλαντεύεται είτε προς τα κάτω είτε προς τα πάνω,
β) διάλειψη, όταν χωρίς λόγο παρατηρούνται συχνές διακοπές του ισοκρατήματος, οι οποίες γίνονται αντιληπτές όταν μόνο ένας ή δύο ισοκρατούν,
γ) κακή προφορά (στα αργά μέλη), όταν το ίσον ακούγεται έντονα μονότονο "ο" ή "ε", με αποτέλεσμα το άκουσμά του να παρουσιάζεται ακαλαίσθητο και δυσάρεστο, και τέλος
δ) κακός συγχρονισμός, όταν ο ισοκράτης προτρέχει ή καθυστερεί από τον ψάλτη στην εκφορά των συλλαβών.

Εκτός από το απλό ισοκράτημα υπάρχει και το διπλό ή σύνθετο ισοκράτημα. 

Σύμφωνα με αυτό, άλλοι κρατούν την κύρια βάση του μέλους και άλλοι κρατούν ταυτόχρονα έναν από τους δεσπόζοντες φθόγγους ως δεύτερη βάση. 

Διπλό ισοκράτημα επιδέχονται μόνο μερικά μέλη, συχνά όμως σε μερικές μελωδικές γραμμές τους.
Η συμβολή του ισοκρατήματος στην ψαλμωδία είναι σημαντική, επειδή υπογραμμίζει και υπενθυμίζει συνεχώς την βάση του μέλους, ενισχύει το ιδιαίτερο άκουσμα του ήχου, σχηματίζει συνηχήσεις, με αποτέλεσμα το μέλος να γίνεται μελωδικότερο και επιβλητικότερο.

Το ευχάριστο άκουσμα που προκύπτει από το ισοκράτημα, εξηγείται από το γεγονός ότι η βάση του σχηματίζει αρμονική συνήχηση με τους δεσπόζοντες φθόγγους.

 Όταν σε ορισμένα σημεία του μέλους επικρατούν φθόγγοι, οι οποίοι δεν συνηχούν αρμονικά με τον φθόγγο της βάσης, αλλά βρίσκονται σε διαφωνία μαζί του, οι ισοκράτες αφήνουν για λίγο το ίσο, αμέσως όμως μετά συνεχίζουν το κανονικό ισοκράτημα.
Το ισοκράτημα σήμερα εκτελούν οι βοηθοί, τουλάχιστον δύο, οι οποίοι πρέπει να είναι καλά εξασκημένοι και να έχουν μουσική αντίληψη. Όσοι περισσότεροι είναι οι ισοκράτες τόσο το ισοκράτημα γίνεται πλουσιότερο, αλλά και λιγότερο κοπιαστικό για τους βοηθούς.

koukouzelis