Είρμολογικά μέλη και Στιχηραρικά μέλη

Είρμολογικά μέλη
Ονομάζονται τά σύντομα μέλη, όχι μόνο οσον άφορα τη χρονικη άγωγή τής ψαλμωδίας τους αλλά κυρίως οσον άφορα την συνθεση τών μελωδιών. Κάθε συλλαβή τοϋ κειμένου άντιστοιχει κατα κανόνα σέ έναν φθόγγο-χρόνο τής μελωδίας, ένώ οί τονιζομενες συλλαβές καί οί καταλήξεις έχουν συχνά 2 ή περίσοτερους χρονους. Τό ότι κάθε συλλαβή τοϋ κειμένου έχει καί εναν χρονο η φθόγγο μουσικό κάνει τά μέλη αυτά νά λέγονται με γρηγορη χρονικη άγωγη..

Τά είρμολογικά μέλη διακρίνονται σέ: 
α) σύντομα καί
β) αργά, τά όποια είναι ή απόδοση τής σύντομης μελωδίας σέ διπλάσιο χρόνο, όπως έλεγαν οί παλαιοί διδάσκαλοι, οι όποιοι από τήν ϊδια μουσική σύνδεση εκτελούσαν τόν υμνο εϊτε σέ αργό είτε σέ σύντομο δρόμο.
Στά είρμολογικά μέλη ανήκουν: τροπάρια, απολυτίκια, κοντάκια, καθίσματα, ειρμοί κανόνων, έξαποστειλάρια καί στιχηρά προσόμοια τών ακολουθιών. Τά μέλη αυτά βρίσκονται σήμερα στά μουσικά βιβλία πού έχουν τόν τίτλο Είρμολόγιον.

Στιχηραρικά μέλη
Στιχηραρικά μέλη ονομάζονται οί μουσικές συνθέσεις —ίδιόμελα τοΰ Εσπερινού καί τού "Ορθρου τών όποιων προηγούνται ψαλμικοί στίχοι, καί διαφέρουν από τίς συνθέσεις τοΰ Είρμολογίου στό ότι έχουν δικό τους (Ιδιον) μέλος. Σέ κάθε συλλαβή τοΰ ποιητικού κειμένου αντιστοιχούν συνήθως δύο χρόνοι τής μελωδίας, οί όποιοι γίνονται τέσσερις ή καί παραπάνω στίς τονιζόμενες, κυρίως, συλλαβές καί στίς καταλήξεις. Τά μέλη αυτά είναι τό κατ' εξοχήν είδος τής εκκλησιαστικής μελοποιίας.

Τά στιχηρά ίδιόμελα διακρίνονται σέ:
(α) ίδιόμελα τών οποίων προηγείται ψαλμικός στίχος*, καί
(β) ίδιόμελα τών οποίων προηγείται ή μικρή δοξολογία Δόξα Πατρί. (Δοξαστικά) καί τά όποια ψάλλονται σέ αργότερο χρόνο άπό τά ίδιόμελα πού ψάλλοντα ι μέ στίχο.
Τά στιχηραρικά μέλη διακρίνονται καί αυτά σέ σύντομα καί σέ άργά. Στά σύντομα ανήκουν όλες οί συνθέσεις πού αναφέραμε προηγουμένως ενώ στά άργά ανήκουν όλες οί εξηγήσεις τών ίδιομέλων τής μεταβυζαντινής εποχής, καί κυρίως τών δοξαστικών ίδιομέλων, σέ αργή απόδοση τοΰ μέλους κατά τίς πανηγυρικές ακολουθίες διαφόρων εορτών, όπως υπάρχουν στό συντετμημένο Δοξαστάριο τού Ιακώβου Πρωτοψάλτου (εξηγήσεις Χουρμουζίου Χαρτοφύλακος καί Γρηγορίου Πρωτοψάλτου) καί στους χειρόγραφους κώδικες τοϋ Χουρμουζίου Χαρτοφύλακος θνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (χφ 707, 708 καί 7'

* Εξαίρεση αποτελούν τά ίδιόμελα τής Λιτής πού ψάλλονται χωρίς στίχο.

agiooros.net